Bilirkişi Nedir?
Bilirkişi; çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde oy ve görüşünü sözlü ya da yazılı olarak vermesi için başvurulan gerçek veya tüzel kişidir. Basit bir anlatımla, bilirkişi, uzmanı olduğu konuda inceleme, araştırma, tespit ve değerlendirme yapan kişidir. Bilirkişinin amacı teknik ve özel bilgisi ile hâkime, savcıya veya mahkemeye yardımcı olmaktır.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 63 üncü maddesinde yer alan
“Çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hallerde bilirkişinin oy ve görüşlerinin alınmasına re’sen, Cumhuriyet savcısının, katılanın, vekilinin, şüphelinin veya sanığın, müdafiinin veya kanuni temsilcinin istemi üzerine karar verilebilir. Ancak hâkimlik mesleğinin gerektirdiği genel ve hukuki bilgi ile çözümlenmesi olanaklı konularda bilirkişi dinlenmez.”
hükmünden de anlaşılacağı üzere, bilirkişiye çözümü uzmanlık gerektiren, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hallerde başvurulacağı düzenlenmektedir.
Burada bahsi geçen “teknik bilgi” ve “özel bilgi” kavramları üzerinde durmak gerekir. Teknik bilgi, teknik, fizik, kimya, matematik gibi kanıtlanmış bilimleri iş alanına uygulama işidir . “Özel bilgi” ifadesinde ise hukuk bilimi dışında belli bir bilim dalının araştırılıp ortaya koyduğu sonuçlara ilişkin bilgi anlaşılmalıdır. Hâkim, bilirkişi incelemesine karar vermeden önce davanın karara bağlanabilmesi için gerçekten özel veya teknik bilginin gerekli olup olmadığına gerekli ise kendi özel ve teknik bilgisinin davada yeterli olup olmadığını tespit etmelidir.
Özel veya teknik bilgi gerektiren konunun hangi uzmanlık alanına girdiğini ve belirlenen uzmanlık alanında kimlerin mesleki yeterlilik bakımından konuyu açıklamaya/çözümlemeye en uygun uzman olduğunu bilmek oldukça önemlidir. Bunun için, bilirkişilerin kimlik ve uzmanlık bilgilerinin denetlenebilir şekilde açık olarak yazılmasında yarar vardır.
Yargıtayın bilirkişilik ile ilgili bir kararında “Bu seçim yapılırken, düşüncesine başvurulacak kişilerin, kimlik ve uzmanlık durumlarının özellikle belirtilip tutanaklara yazılması gereklidir. Bundan amaç, bilirkişi seçilen kişilerin, düşüncesine başvurulan vaka hakkında gerçekten gerekli özel ve teknik bilgiye sahip olup olmadığının ve kişiliklerinin taraflar ve Yargıtayca kontrolünü sağlamaktır” demektedir.
