Blog

Genel Olarak İSS’ların Hizmet Sağlaması

Hizmet bilgisayarı adından da anlaşılacağı gibi, belirli bir kapasitesi olan ve diğer bilgisayarlara hizmet sağlayan bir bilgisayar veya programdır. Hizmet bilgisayarı aynı zamanda, dijital bilgilerin saklandığı (depo edildiği) manyetik bir ortamdır. Hizmet bilgisayarı başka bilgisayarlara ve ortamlara hizmet/destek sağlama fonksiyonunu ifade eder.

Hizmet bilgisayarı bir ana bilgisayara bağlı olarak internet ortamına ulaşır ve internetin bir parçası olur. Ana bilgisayar ise bilgilerin depo edildiği internete bağlı bir bilgisayarı ifade eder. Ana ve hizmet bilgisayarları örneklerinde görüldüğü gibi, bünyesinde belli bilgileri saklayan ve çağırmaya hazır halde tutan bilgisayarlara sahip olan şirketler İSS şirketler olarak tanımlanabilir. Bu şirketler aynı zamanda internete erişim sağlama işlemi de yapabilirler. İSS’nın web aboneliği, e-posta adresi, haber gurupları ve sohbet odaları hizmetlerini barındırması katma değerli hizmet olarak tanımlanır. Bu hizmetleri üniversiteler, kamu kurum ve kuruluşları ile İSS şirketleri sağlayabilir. Bu şirketler barındırma hizmeti yapmalarından dolayı barındıran (host) olarak adlandırılabilir. Bu durumda internete bağlı bilgisayarı bulunan ve web sitesi, e-posta adresi, reklam barındıran şirketlerin hepsi barındıran (host) olarak anılmaktadır. İSS’lar anabilgsayar (host) ve sunucularında (server), üçüncü kişilere ait kontrol edemeyecekleri kadar çok web sitesi içeriğini barındırma hizmeti verirler. Barındırılan bu HTML sayfalarından başka serverler de bulunan içeriklere hiperbağlar verebilirler. İSS’ların barındırdıkları içeriklerde hukuka aykırı materyal bulunabilir. İSS’lar kullanıcıların ve site sahiplerini ve suç işleyenleri tespit etmede büyük önemleri vardır. İSS’nın içerikleri kontrol etmesi ve bunlardan haberdar olması çok güçtür.

İSS’ların Üçüncü Kişilerin İçeriklerine Yer Sağlamaktan (Barındırmaktan) Doğan Sorumlulukları

Genel Olarak İçeriğe Yer Sağlanarak Barındırılması

İçeriklere barındırma hizmeti en büyük çapta İSS’lar tarafından verilir. Tartışma ve haber gruplarıyla web sitelerine İSS’lar barındırma hizmeti verir. Tartışma ve haber grupları ile web siteleri üçüncü kişilere ait içerikleri barındırabilir. Ancak, temel barındırma hizmetini veren İSS lardır. Tartışma ve haber gruplarıyla web sitelerinin varlığı İSS’ların varlığına bağlıdır. İSS’lar tarafından işletilen veya kontrol edilen ağlar veya sistemler üzerinde üçüncü kişilere ait materyallerin depolanmasına barındırma denir. Bu tip barındırmaya veya yer sağlamaya örnek, kullanıcılara web sitesi veya sohbet odaları için yardımcı bilgisayarlarında sağladıkları manyetik boşluk sayılabilir. ABD Mahkemeleri İSS’ların DMCA’dan önce yasadışı veya hukuka aykırı içeriğin barındırılmasından dolayı Anglo-Sakson hukukunun genel sorumluluk hükümlerine göre ihtilaf çözülmekte idi.

Türk Hukukunda İSS’ların Üçüncü Kişilerin İçeriklerine Yer Sağlamaktan Doğan Sorumlulukları

Öncelikle, Karşılaştırmalı Hukuk’ta kabul edilen, yer sağlayıcının barındırdığı içerikleri kontrol etmek veya hukuka aykırı bir faaliyetin söz konusu olup olmadığını araştırma zorunluluğu bulunmadığı prensibi bizim hukukumuzda da kabul edilmiştir. Yer sağlayıcının barındırdığı içerikten sorumluluğu, haberdar edilmesinden sonra başlar ve teknik imkânlar kapsamında hukuka aykırı içeriği kaldırmakla yükümlüdür. Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun’un 3.3.2004 tarihinde 5101 kanun numarası ile kabul edildi48. Bu kanunun 25. maddesi ile FSEK’na eklenen Ek-4 maddesi internet ortamında eser sahipleri ile bağlantılı hak sahiplerinin haklarının koruma altına alınması amaçlanmıştır. Bu madde metninde “Dijital iletimde dâhil olmak üzere işaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlar” denilerek interneti de kapsayan geniş bir tanım yapılmıştır. İSS’lar ile içerik sağlayıcılar tarafından eser ve bağlantılı hak sahiplerinin hakları ihlal ediliyorsa, hak sahiplerinin müracatı üzerine tecavüze konu eser içerikten çıkarılacaktır. Bunu sağlamak için, hakları ihlal edilen gerçek veya tüzel kişi, öncelikle içerik sağlayıcıya başvurarak ihlalin durdurulmasını ister. İhlalin devamı halinde, bu defa Cumhuriyet savcısına yapılan başvuru üzerine, üç gün içerisinde servis sağlayıcıdan ihlale devam eden içerik sağlayıcıya verilen barındırma hizmetinin durdurulması istenir. İhlalin durdurulması halinde, içerik sağlayıcıya yeniden hizmet sağlanır(FSEK m.Ek-4/I)

İSS’ların Üçüncü Kişilere Erişim Sağlamaktan Doğan Sorumlulukları

Genel Olarak İSS’ların Erişim Sağlaması

İSS’ların ara servis sunmalarını; İçeriğin barındırılması amacıyla iletilmesine başlanmasından sonraki aşamayla, barındırılan içeriğin kullanıcının bilgisayarına yüklenmesi sürecinde geçen, iletme, erişim sağlama ve kısa süreli iletme amaçlı kopyalama (caching) işlemleri olarak tanımlanabilir. Karşılaştırmalı Hukuk’ta İSS’ların bu eylemlerden doğan sorumlulukları konusunda hayata geçirilen iki düzenleme önemlidir. Bunlardan, Digital Milenyum Copyright Act(DMCA) ilk olması nedeniyle, ikincisi ise Avrupa Birliği Müktesebatı olması nedeniyle Elektronik Ticaret Yönergesidir(EUECD). Bu iki hukuki metinde İSS’ların barındırdıkları veya erişim sağladıkları hukuka aykırı üçüncü şahıslara ait içeriklerden doğan sorumluluktan kurtulma usulleri düzenlenmiştir. DMCA ve EUECD göre, İSS’ların barındırdıkları üçüncü kişilere ait yasadışı içeriklerden dolayı haklarında sorumluluk karinesi oluşur. Bu düzenlemeler İSS’ların sorumluluktan kurtulmaları için üç adet kurtuluş beyyinesi düzenlemişlerdir. DMCA’ya göre Hizmet Sunucu yasadışı veya hukuka aykırı materyalin bizzat farkına varması halinde derhal geri çekmelidir. Bununla beraber, hukuka aykırı materyal barındırdığını ihtar edilerek öğrenmesi durumunda DMCA ihtar ve geri çekme usulüne uygun olarak geri çekmelidir. AB yönergesinde geri çekme usulüne ilişkin bir hüküm yoktur. AB yönergesi genel olarak bütün yasadışı ve hukuka aykırı faaliyet ve içeriklere uygulanır ve ceza hükümleri içermez. DMCA ise sadece fi kri haklara yapılan tecavüzlerde uygulanır. ABD mahkemeleri içeriklerde marka hakkına tecavüz edilmesi durumunda DMCA ilişkin hükümleri uygulamaktadır.

Türk Hukukunda İSS’ların Erişim Sağlamaktan Doğan Sorumluluğu

Öncelikle, erişim sağlayıcılar kendisi aracılığıyla erişilen bilgilerin içeriklerininhukuka aykırı olup olmadıklarını ve sorumluluk gerektirip gerektirmediklerini kontrol etmekle yükümlü değildir. Erişim sağlayıcı herhangi bir kullanıcısının yayınladığı hukuka aykırı içerikten, haberdar edilmesinden sonra erişimi teknik engelleme imkânı bulunmasına rağmen engellememesi halinde sorumluluğu söz konusu olabilir. Yurt dışında barındırılan içeriğe erişim sağlayan İSS Basın Kanunu’na göre dağıtıcı işlevini görür. Bu durumda hukuka aykırı içeriği barındıran İSS’ya ve içerik sağlayıcıya Türk mahkemelerinde dava açılamayacağı için, dağıtıcıya fonksiyonu ifa eden erişim sağlayıcıya karşı dava açılabilir. Ancak erişim sağlayıcının hukuka aykırı içeriğe erişimi engellemesi zordur. Bu sebeple teknik imkânlar ile mümkün olmayan bloke etmekten dağıtıcıyı işlevini gören İSS’yı sorumlu tutmak mümkün değildir. Ulusal hukukun mülkilik prensibinden dolayı, Türk Mahkemelerinden verilen bir kararın, içeriğin barındırıldığı ülke ile karşılıklı anlaşma yoksa infaz edilmesi mümkün değildir. Karşılıklı bir anlaşma olsa bile bu pahalı bir iş olacaktır. Bununla birlikte yayınlanan web sitesinin adresinden içeriğin barındırıldığı ülkenin alan adı idaresinin tuttuğu veri tabanından site sahibi tespit edilebilir. Bu kişi Türk vatandaşı ise, Türkiye’de açılan bir dava ile tazminat elde etmek mümkün olabilir. Ülkemizde yaşanan örnekte; internet ortamında yapılan yayından dolayı kişilik hakları tecavüze uğrayan kişi tazminat ile birlikte yayının durdurulmasını mahkemeden talep etmiş, yerel mahkeme tazminatı kısmen kabul etmekle

birlikte, yayının durdurulmasına karar vermiştir. Yargıtay da yapılan temyiz incelemesi sonucunda; yayının durdurulmasına ilişkin kararın etkisiz kalarak tartışılabilir hale geleceği gerekçe gösterilerek bu istemin reddine karar verilmesi gerektiği belirtilmiştir.