Blog

Bu yazı yazılırken, Google’da “data recovery” araması yapıldığında 1.5 milyondan fazla bağlantı gelmektektedir. Bu gelen linklerde birçok veri kurtarma firması ve kişilerin kendi başlarına uygulayabilecekleri veri kurtarma yöntemleri sıralanmaktadır.

Bu gelen sayfaların bazıları da “veri kurtarma” olarak kaybolmuş verileri yedeklerinden geri almaktan bahsetmektedirler. Bizim kastımız ise profesyonel veri kurtarma, yani arızalanmış disklerden, yedeklerden, bozulmuş veya silinmiş dosyalardan kullanılabilir ve anlamlı verileri elde etme işlemidir. Bu işlemler ileri seviye teknik bilgi ve yoğun çalışma gerektirir bazı durumlarda da ancak özel laboratuar ortamı ve özel aletlerle gerçekleştirilebilir. Bu işlemlerin kaybolmuş veriler yerine sağlam yedeklerini yüklemek anlamına gelen “disaster recovery – felaketten kurtarma” ile bir ilgisi ve benzerliği yoktur.

Veri kurtarma seçeneklerinin çokluğu ve konuyla ilgili hiçbir bağlayıcı endüstriyel ve ticari organizasyon veya standardın bulunmayışı, bu konuda çalışan firmalara ilişkin kurtarma oranları ve kurtarabildikleri durumlarla ilgili gerçekçi bilgiler edinmeyi güçleştirmektedir. Veri kurtarma konusunda önde gelen firmalardan ActionFront, dünya genelinde her yıl yaklaşık 300 bin diskin veri kurtarma firmalarına gönderildiğini tahmin etmektedir. Bu disklerin yarısı ila dörtte üçündeki arıza okuma problemleridir. Bu okuma problemleri, düzensiz okuma, aşırı miktarda bozuk sektör, çok fazla okuma denemesi ve benzeri problemlerdir. Gönderilen disklerin 3’te biri ila yarısı arası tamamıyla okunamaz durumdadır. Bu disklere ait arızalar, bilgisayar tarafından görünmüyor, motor hiç dönmüyor, hiçbir bilgi göndermiyor ve benzeri türden arızalardır.

Algılama ve gerçek:

Veri kurtarma firmaları web sayfalarında başarı oranlarının %90’dan daha fazla olduğunu iddia etmektedirler ancak bunu doğrulayacak hiçbir belge veya bağımsız kaynak belirtmemektedirler. Gerçekte iddia ettikleri oran bazı özel arızalara veya bazı disk modellerine ait oran olmakta veya yalnızca belirli tipteki veri kurtarma taleplerini kabul etmekte ve buna ait oranları genelleme yaparak vermektedirler. Diğer arıza tipleri veya disk modelleri için kurtarma oranları ise belki de sıfıra yakın olmaktadır.

Ayrıca yangın, sel, ezilme sonucu oluşmuş arızalar gibi veri kurtarmayla ilgili uç örnekler de reklam malzemesi ve şov aracı olarak yaygın şekilde kullanılmaktadır. Bunlar ilginç (zaman zaman da şaşırtıcı) veri kurtarma örnekleridir ancak bu durum donanımsal arızaların gerçek sebeplerini gizlemektedir. Hard diskler genellikle olağan sebepler sonucu çalışmaz hale gelirler. Bunlar;

–     Elektronik kart üzerindeki elemanların bozulması, bağlantı problemleri veya lehim çatlakları oluşması,

–     SMART eşik değerlerinin aşılması

–     Hasar görmüş veya bozulmuş firmware

–     Üretici firmaya ait firmware’deki düzeltilmemiş hatalar.

–     Kalibrasyon ve test bilgilerini tutulduğu, firmware ve parametre tablolarının yazıldığı “servis bölgesinin hasar görmesi

–     Plakaları döndüren motorun arızalanması (açık veya kısa devre) veya kafaları hareket ettiren düzeneğin bozulması

–     Motor milinin hareket edememesi

–     Motor mil yağının akması sonucu mil yatağının yağsız kalması

–     Plakalardaki kayma ve hizalarındaki bozulma

–     Kafaların bozulması

–     Aşırı ısınma

–     Ve buna benzer birçok sebep…

Şeffaflık çağrısı:

Birçok güvenilir veri kurtarma firması var olmasına rağmen, çok önemli verileri kaybolmuş kullanıcılar için hangi firmanın dürüst ve işi yapabilecek kapasitede olduğunu tespit etmek çok zordur. Veri kaybına uğramış kişiler kendi disklerinin ve arıza tiplerinin firmaların %90 oranında kurtardıkları gruba mı yoksa yaklaşık sıfır kurtarma oranına ait gruba mı girdiğini bilememektedirler.

Güvenilir veri kurtarma firmaları diskinize ait başarı oranlarının yüksek mi düşük mü olduğunu size söylerler. Ancak sizin diskinizin modeliyle ilgili daha önceden bir kurtarma işlemi gerçekleştirmemiş ve arızanın tipini tam olarak kestiremiyor da olabilir. Dahası diske ait kurtarma oranı yüksek gözükse de sizin diskiniz kurtarılması mümkün olmayacak şekilde bozulmuş olabilir. Verilerinizin kurtarılamama ihtimali her zaman için vardır. Kritik verileriniz için kurtarılma süreci işlerken diskinizin modeli nedeniyle veya seçmiş olduğunuz veri kurtarma firmasının bilgi ve beceri eksikliği sonucu verilerin kurtarılamama ihtimali olduğunu unutmamalısınız.

Geçmişte bazı disk üretici firmalar yetkilendirdikleri (onayladıkları) veri kurtarma firmalarına eğitim programları düzenlemekteydiler. Bu tür programlar (muhtemelen) veri kurtarma işleminin başarısız olduğu veya işlerin daha da kötüye gittiği durumlarda kanuni zorunluluklar getirme tehlikesi nedeniyle iptal edildi. Şu an ileri gelen disk üretici firmalar web sayfalarının yardım bölümünde Google’a ait “data recovery” tarama sonuçlarını link vermekte ve hiçbir veri kurtarma firmasına referans olmadıkları konusunda uyarmaktadırlar.

Sektörün önde gelen ve en kapasiteli firmalarının bir araya gelip bağımsız bir veri kurtarma birliği oluşturmaları son kullanıcıları doğru bilgilendirmek açısından oldukça faydalı olacaktır. Böyle bir birlik veri kurtarma uzmanlarına sertifikasyon eğitimi verebilir ve hard disklerin farklı modelleri için kurtarılma oranlarına ait doğru istatistikleri toplayıp yayınlayabilir. Ayrıca adli bilirkişilik soruşturmalarında tek tek verileri deliller zinciri oluşturacak şekilde belgeleyebilir. Bunun dışına böyle bir birlik üniversiteleri, kanun koyucu ve yürütücü makamları, zeka araştırma derneklerini ve askeri makamları veri kaybının azaltılması ve veri kurtarma oranlarının yükseltilmesi için araştırma yapmaya teşvik edebilir.

Şeffaflık yönünde atılacak en basit adım en iyi veri kurtarma firmalarının endüstri standartlarının çeşitli örnekler vererek oluşturmalarıdır. Bunu, arızaların gerçek sebepleri ve gerçekte kullanılan veri kurtarma yöntemleri hakkına bilgi vererek yapabilirler. Ayrıca web sayfalarında disklerin modellerine ve arıza tiplerine göre gerçek başarı oranlarını yayınlayabilirler. Ancak bu uygulamanın sektörün önder firmaları tarafından aynı zamana gerçekleştirilmesi gerekir. Çünkü bu durum, internet üzerinde ilk ve genellikle bir defaya mahsus veri kurtarma firması arayan son kullanıcılar üzerinde negatif bir etki yapabilir. Son kullanıcılar genellikle sihirli cihazları olduğunu ve başarı oranlarını %90’lara çıkaran özel işlemler uyguladıklarını iddia eden firmalara daha çok güvenmekte ve kendilerini daha rahat hissetmektedirler.

Sektör için bir diğer adım, özel cihazları bulunan ve kendilerine has işlemler uygulayarak standart parça değişiminin ötesinde yeteneklerinin bulunduğunu iddia eden firmaların bu yetenek ve cihazlarını bağımsız incelemeye açmaları olacaktır. Bunun en iyi yolu da kendilerinde bulunduğunu iddia ettikleri cihaz ve yöntemlerinin sektörle ilgili en ciddi yayın olan “IEEE Transactions on Magnetics”’e doküman ve yazı gönderip yayınlatmak olacaktır. Bütün veri kurtarma firmalarını iddia ettikleri özel yeteneklerinin bu yayın organının incelemesi için müracaat etmeye çağırıyorum.